Ontzettend veel ontwikkelingen hebben direct impact op de ruimte en onze fysieke leefomgeving, veelal vanwege ruimteclaims. Denk daarbij aan de opgaven rondom de energietransitie, woningbouw, klimaatadaptatie, landbouwtransitie en natuurversterking ook in relatie tot de stikstofproblematiek. Daardoor heeft programma 5 Ruimtelijke ontwikkeling een sterke relatie met andere programma’s zoals 4 en 7 en speerpunten uit het voormalig Investeringsfonds. Veel onderwerpen binnen het ruimtelijk domein overstijgen de gemeentegrens en worden, waar nuttig, regionaal en met verschillende samenwerkingspartners opgepakt. Die samenwerkingen bieden kansen en mogelijkheden voor cofinanciering, maar ook verandering in rolneming en werkwijzen. Deze veranderingen lopen parallel aan de invoering van de Omgevingswet en versterken elkaar.
Woningmarkt
Met onze visie op wonen en onze eigen gronden sturen wij op de realisatie van voldoende betaalbare woningen en aantrekkelijke en duurzame woningen voor de huidige en toekomstige inwoners van Ede. De druk op de woningmarkt is hoog en zal de komende jaren hoog blijven. Het creëren van een goede balans in het woningaanbod en het realiseren van voldoende sociale woningbouw blijft een uitdaging. De stikstofproblematiek beïnvloed de woningbouw: de realisatie van voorgenomen woningbouwplannen voor de komende jaren is onzeker. Samen met de provincie wordt gewerkt aan het versneld omzetten van zachte naar harde plancapaciteit voor woningbouw. De Regionale Woonagenda van de Regio FoodValley wordt de komende jaren uitgevoerd; een belangrijk speerpunt is het benutten van binnenstedelijke transformatielocaties voor woningbouw.
Duurzaamheid en energie
Ede Energieneutraal
Sinds het bestuursakkoord spreken wij over “Ede Energieneutraal”. Met het gereedkomen van het nationale klimaatakkoord en de klimaatwet medio 2019 ontstijgt de energietransitie het karakter van een tijdelijke impuls. Doelenstellingen uit de routekaart Ede energieneutraal op het gebied van duurzame opwekking, energiebesparing, warmtetransitie en duurzame mobiliteit zien we terug in het nationale klimaatakkoord. Door Ede energieneutraal zijn we voorbereid en al volop bezig met de uitwerking van taken die voortkomen uit het nationale klimaatakkoord. De komende periode werken we verder aan de ontwikkeling van duurzame opwekking op basis van het uitnodigingskader wind en zon, en via de Regionale Energie Strategie (RES). Een regisserende en planmatige aanpak van energiebesparing en warmtransitie krijgt een impuls door het opstellen van een Transitievisie Warmte. Het onderwerp energietransitie staat in Ede goed op de kaart, voor de ruimtelijke uitwerking zijn we nauw betrokken bij de op te stellen omgevingsvisie.
Klimaatrobuust Ede
Het klimaat verandert: perioden van extreme neerslag en grote droogte wisselen elkaar steeds sneller af. Dit heeft invloed op onze leefomgeving en onze natuur. De kansen en knelpunten voor Ede zijn bekend en in 2020 is uitgezocht hoe we als Ede klimaatbestendige leefomgeving en landschappen kunnen realiseren. Ambitie is om in 2050 Klimaatrobuust te zijn.
Huishoudelijk afval
Vanuit het streven naar circulaire economie wordt de inzameling en verwerking van huishoudelijk afval en grondstoffen verder geoptimaliseerd. Hierbij is aandacht voor meer recycling en kwaliteit van grondstofstromen. De afvalmarkt blijft gespannen door beperkt aanbod van verwerkingscapaciteit. De verwachting is dat de verwerkingskosten vooralsnog hoog blijven. De prijs van oud papier en karton lijkt nog niet te herstellen vanwege minder afzetmarkten. Per 1 juli 2021 wordt landelijke statiegeld op kleine plastic flesjes ingevoerd. Deze maatregel moet leiden tot minder plastic zwerfafval.
Ruimtelijke planvorming
Ruimtelijk is de gemeente divers. Ede Stad met zijn verschillende woon- en werkgebieden is omgeven door een groot en afwisselend buitengebied met agrariërs, natuur, niet-agrarische bedrijvigheid en karakteristieke dorpen. Ruimtelijke planvorming bestrijkt vele thema's; hieronder worden slechts enkele thema's belicht.
Landelijk gebied
Klimaatadaptatie en de landbouw-, energie-, en voedseltransities hebben grote consequenties voor het buitengebied. Boerenbedrijven verdwijnen in hoog tempo en percelen krijgen andere functies. Die ontwikkeling wordt verder versterkt door de groeiende urgentie van milieu- en gezondheidsproblemen rond de veehouderij in Nederland. De claims op gronden worden groter en urgenter bijvoorbeeld voor de vestiging en groei van niet-agrarische bedrijven. Met het programma buitengebied wordt daarom gewerkt aan beleidsontwikkeling op gebiedsniveau en het oplossen van concrete knelpunten, in voorbereiding op de invoering van de Omgevingswet. Met het oog op de langere termijn wordt in 2021 de samenwerking met het programma Food geïntensiveerd doorgezet in het Uitvoeringsprogramma Landbouw en Voedsel. Verder wordt ingezet op de implementatie van het beleidsinstrument Landschap op de Kaart en het Vestigingskader Niet-agrarische Bedrijvigheid. Door Corona is de inventarisatie vitaal buitengebied vertraagd waardoor deze in het voorjaar van 2021 kan worden afgerond. Op basis van een borgingsplan worden activiteiten die verder reiken dan de horizon van het programma buitengebied belegd binnen de lijnorganisatie.
Implementatie Omgevingswet
Per 2022 treedt de Omgevingswet in werking met een overgangstermijn tot 2029. Het doel van de Omgevingswet is om een leefomgeving te realiseren met hoge kwaliteit, waarbij gebruik en bescherming in evenwicht zijn, toegesneden op de maatschappelijke behoeften, ondersteund door effectieve dienstverlening en vergunningverlening. De invoering van de Omgevingswet vraagt om investeringen in dienstverlening, digitalisering, integraal werken, participatie en nieuwe wijzen van werken. Op hoofdlijnen: het opstellen van een Omgevingsvisie, het opstellen van een Omgevingsplan, het aanpassen van het proces voor de Omgevingsvergunning, het ontwikkelen van een doordachte omgang met participatie, aansluiten op het landelijke systeem van het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO) inclusief aanschaf van software in Ede. Daarnaast komen er legio minder zichtbare verplichtingen bij kijken: het maken van afspraken met uitvoeringsorganisaties en partners over omgang met de Omgevingsvergunning, het aanpassen van de legesverordening op de nieuwe situatie, aanpassen van de Commissie Ruimtelijke Kwaliteit.
In Ede zorgen we dat we klaar zijn voor de Omgevingswet, inclusief invulling van alle verplichtingen. We zorgen dat alles werkt, de systemen gevuld zijn en dat iedereen weet hoe ermee gewerkt moet worden. Er is vanuit de implementatie geen inzet beschikbaar voor grootschalige verbeteringen. Om toch te zorgen voor een opgaande lijn werken we in nauwe samenwerking met dienstverlening en de inzet voor organisatieontwikkeling Ede-breed aan dezelfde doelen. Dit is een bescheiden opzet die uitgaat van werkenderwijs verbeteren.
We lagen op koers, hoewel de planning krap was. Door de coronamaatregelen is de eerste helft van 2020 minder gedaan dan gepland. Deze werkzaamheden moeten wel gedaan worden en schuiven door naar 2021. Door het uitstel van de Omgevingswet naar 1 jan 2022 levert dat gelukkig geen problemen op. Daarnaast is door het uitstel de knellende planning verruimd en hebben we tijd om te oefenen met de nieuwe systemen.
Edese Aanpak Stikstofproblematiek
De vernietiging van het PAS (zomer 2019) door de Raad van State was voelbaar voor Ede, onze gemeente bestaat voor een groot deel uit Natura2000 gebied en een groot deel van onze (economische) activiteiten vindt plaats in de buurt van Natura2000. De werkgroep heeft de succesvolle Edese Aanpak Stikstofproblematiek ontwikkeld waardoor niet alles stil ligt en, voor de korte termijn, de vergunningverlening rondom (bouw)activiteit door konden gaan. De stikstofproblematiek is echter nog niet opgelost en de ontwikkelingen gaan snel. Het blijft daarom nodig om de actualiteiten te volgen en onze aanpak daarop aan te passen. Omdat we geen bevoegdheid hebben op grond van de Wet Natuurbescherming, blijven we ons ook inspannen om ons belang kenbaar te maken bij diegene die wel aan het roer staan (rijk en provincie).
Versterking landschap en biodiversiteit
Samen met ketenpartners en bewoners werken we aan de versterking van ons cultuurlandschap en de biodiversiteit. In de maatschappij dringt het besef door dat de gevolgen van achteruitgang van biodiversiteit en nivellering van het landschap desastreus zijn voor zowel mens als natuur. Voor ons betekent dit dat we in onze aanpak de komende tijd projecten nog meer natuurinclusief gaan vormgeven en nog meer gaan samenwerken met bewoners en ketenpartners zodat meer ruimte ontstaat om samen te werken aan robuuste natuurversterking. Lopende projecten dragen al veel bij, maar opschaling is gewenst om een groter effect te behalen. Middels ‘Landschap op de Kaart’, werken we aan de basiskwaliteit van het landschap, zowel qua karakteristieke structuur als flora en fauna. Dit vormt het toekomstig kader, onder de omgevingswet, om gericht te sturen op alle ontwikkelingen in het landelijk gebied om een minimale basiskwaliteit te borgen en te versterken. Dit draagt bij aan de gewenste verbinding tussen landbouw en natuur.
Gezonde leefomgeving
De fysieke leefomgeving heeft veel invloed op de gezonde leefomgeving en levensstijl. De integrale kijk op de gezonde leefomgeving is onder andere ingegeven door de Omgevingswet, de wijze waarop het thema een plek krijgt in ruimtelijke producten is in ontwikkeling. Op veel thema's wordt samengewerkt, bijvoorbeeld rondom schone lucht. We hebben in 2020 het Schone Lucht Akkoord getekend. Daarmee wordt landelijk door veel meer partijen samen gewerkt aan verdergaande verbetering van de luchtkwaliteit op alle bronnen. Het landelijke Schone Lucht Akkoord (inclusief de pilot Landbouw) biedt Ede en de regio ruimte om gebiedsgericht te werken aan verdergaande emissiereductie van fijnstof, ammoniak en geur rondom veehouderijen. Dit is belangrijk voor de volksgezondheid en de natuur. Passend bij Ede en de regio en als vervolg op de Manifestaanpak zullen we dit doen samen met onze manifestpartners en in nauwe afstemming met andere gebiedsprocessen rondom aanpak stikstof/versterking natuur.
Verkabeling hoogspanningslijnen
Al jaren bestaat de wens vanuit omwonenden en politiek om de hoogspanningslijn die boven de kern van Ede loopt, ondergronds te brengen (verkabelen). Op basis van het eind 2019 vastgestelde tracé voor de ondergrondse kabel wordt nu gewerkt aan de nader technisch uitwerking door de netbeheerder. Realisatie van de verkabeling en het amoveren van de bestaande hoogspanningslijn staat gepland voor 2021 en 2022.
Recreatie en toerisme
De Veluwe is en zal een belangrijke vakantiestemming blijven. Ook de vraag naar kwalitatief hoogwaardige routestructuren (wandel-, fiets/MTB- en ruiterpaden) neemt toe. Het uitvoeringsprogramma voorziet hierin. Door actief regie te nemen in samenwerkingen scheppen wij voorwaarden om aantrekkelijk te zijn en te blijven voor dag- en verblijfsrecreatie. Belangrijke uitdaging is om de kwaliteit van het aanbod beter te laten aansluiten bij de verschillende doelgroepen. Met onder andere het project vitale vakantieparken en het herinneringstoerisme werken we aan de toekomst van de sector. Op www.bezoek.ede.nl is alle relevante informatie te vinden voor een bezoek aan Ede. Deze informatie wordt voortdurend aangevuld en doorontwikkeld.
Deze zomer is de Regio Deal Veluwe toegekend en Ede neemt deel. Partijen bouwen voort op de Veluwe Agenda en op het programmaplan Vitale Vakantieparken. Er is aandacht voor het behouden en herstellen van de biodiversiteit, de ‘toegangspoorten’ voor de Veluwe, gebiedsontwikkeling en de verduurzaming van de recreatiesector, waarbij de actualiteit rond de stikstofdepositie niet uit het oog verloren wordt. De Veluwse partners willen de balans tussen de verschillende functies op de Veluwe verbeteren. Vanuit recreatie en toerisme wordt de aanvraag voor de regiodeal op het thema ‘Veluwse ontvangstlocaties’ voorbereid om zo de kansen en gelden (op basis van cofinanciering) uit de Regio Deal te kunnen benutten. Ook op andere thema’s wordt waar mogelijk aangehaakt en samengewerkt met Veluwse partijen.